سیستوسکوپی یا سیستو‌یورتروسکوپی یک روش تشخیصی است که توسط متخصصان اورولوژی (جراح کلیه و مجاری ادراری) برای مشاهده داخل مثانه و مجرای ادرار استفاده می‌شود. در این روش، یک لوله باریک و انعطاف‌پذیر با دوربین و منبع نور در انتهای آن به طریق پیشابراه (مجرای خروج ادرار) وارد مثانه می‌شود و تصاویر دقیقی از داخل مثانه و مجرای ادرار ارائه می‌دهد. سیستوسکوپی با کمک بی‌حسی انجام می‌شود و حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه طول می‌کشد.
اهمیت استفاده از سیستوسکوپی در تشخیص و درمان بیماری‌های مرتبط با مثانه و مجرای ادراری است. این روش به متخصصان کمک می‌کند تا مشکلاتی مانند عفونت‌های مزمن، سنگ مثانه، خون در ادرار، تنگی مجرای ادرار، تومورهای مثانه و مشکلات پروستات را بررسی کنند و در صورت نیاز، نمونه‌برداری یا درمان انجام دهند.
سیستوسکوپی برای بررسی و درمان بسیاری از مشکلات ادراری مورد استفاده قرار می‌گیرد، از جمله:
* بررسی ناهنجاری‌های مثانه یا پوشش آن، مانند تومور یا زائده
* بررسی علت وجود خون در ادرار (هماچوری)
* تشخیص عفونت‌های مزمن دستگاه ادراری که به درمان‌های معمولی پاسخ نمی‌دهند
* بررسی علت تکرر ادرار، سوزش یا درد هنگام ادرارکردن
* تشخیص و برداشتن سنگ‌های مثانه
* بررسی و درمان انسداد پیشابراه که ممکن است به دلیل تنگی مجرا یا بزرگی پروستات ایجاد شده باشد
* نمونه‌برداری (بیوپسی) از بافت مثانه برای بررسی احتمال سرطان مثانه
* قرار دادن یا بردن استنت‌های ادراری برای کمک به جریان ادرار در افرادی که انسداد مجرای ادراری دارند.
برای انجام سیستوسکوپی، رعایت چند نکته قبل از عمل ضروری است:
* پزشک اورولوژیست ممکن است توصیه کند مثانه قبل از انجام سیستوسکوپی خالی باشد.
* اگر قرار است سیستوسکوپی تحت بیهوشی انجام شود، لازم است از چند ساعت قبل از عمل چیزی میل نکنید و ناشتا باشید.
* اگر داروهای خاصی مانند رقیق‌کننده‌های خون مصرف می‌کنید، حتماً پزشک را مطلع کنید؛ زیرا ممکن است نیاز به قطع موقت آنها باشد.
* در برخی موارد، پزشک قبل از سیستوسکوپی یک آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند تا از عفونت جلوگیری شود.
سیستوسکوپی چگونه انجام می‌شود؟ در درجه اول، بیمار باید تمام لباس‌های خود را از تن در آورد و لباس مخصوص اتاق عمل به تن کند. سپس روی تخت در وضعیتی قرار بگیرد که پاها از هم باز باشد و اورولوژیست امکان دسترسی به مجرای ادراری را داشته باشد. برای اینکه بیمار دردی حس نکند، از یک ژل مخصوص به‌منظور بی‌حسی موضعی پیشابراه مجاری ادراری استفاده می‌شود. پس از انجام بی‌حسی، اورولوژیست لوله باریک سیستوسکوپ را وارد مجرای ادراری می‌کند و داخل مثانه و مجاری را مشاهده می‌کند. تمام طول مجرا و داخل مثانه توسط سیستوسکوپی قابل‌ارزیابی است.
مراقبت‌های بعد از سیستوسکوپی، برای بهبود سریع‌تر بیماری‌ها مهم است. برخی از نکات این مرحله عبارتند از:
* در‌صورت احساس خستگی استراحت کنید. خواب کافی از مواردی است که به بهبود شما کمک می‌کند.
* تا زمان تایید پزشک از فعالیت شدید و سنگین خودداری کنید.
* در مورد زمان شروع رانندگی و برقراری رابطه جنسی از پزشک خود سوال کنید.
* می‌توانید برنامۀ غذایی عادی خود را داشته باشید. مصرف مایعات نیز به بهبود سریع‌تر شما کمک می‌کند.
* داروهای خود را طبق تجویز پزشک مصرف کنید.
* حتماً طبق تاریخ تعیین‌شده به پزشک مراجعه کنید و دورۀ مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها را کامل کنید.
* آزمایش‌های لازم را انجام دهید و نتایج آنها را به نظر پزشک متخصص خود برسانید.
انواع سیستوسکوپی و نحوۀ انجام آنها بسیار مهم هستند. دو نوع دستگاه سیستوسکوپی وجود دارد:
* سیستوسکوپ رژید یا بدون انعطاف
* سیستوسکوپ فلکسیبل یا منعطف
سیستوسکوپی روش تشخیصی مهم و دقیق برای تشخیص و درمان مشکلات مثانه و مجاری ادراری است. این روش با کمک یک دوربین مخصوص، نمایی واضح از داخل مثانه ارائه می‌دهد و به اورولوژیست‌ها کمک می‌کند مشکلاتی مانند عفونت‌های مزمن، تومورها و سنگ‌های مثانه را شناسایی کنند. رعایت نکات مراقبتی قبل و بعد از سیستوسکوپی می‌تواند به کاهش عوارض احتمالی و تسریع روند بهبودی کمک کند.