طی هفته‌های اخیر، بحث تخصیص ارز کالاهای اساسی به موضوعی مهم در مباحث اقتصادی دولت و مجلس تبدیل و در نهایت تصمیم حذف ارز کالاهای اساسی از سوی مجلس به دولت واگذار شد. در این میان، دو راهکار به عنوان گزینه‌های بعد از حذف درنظر گرفته شده است؛ پرداخت یارانه نقدی و ارائه یارانه کالایی.
وعده یارانه کالایی در زمستان ۹۲ از سوی دولت روحانی تحت عنوان «توزیع سبد کالا» اجرا شد.سپس پیشنهاد پرداخت یارانه کالایی توسط مجلس به ۶۰ میلیون ایرانی مطرح.در این طرح پیشنهاد شده بود ۴۰ میلیون ایرانی یارانه کالایی ۶۰ هزارتومانی و ۲۰ میلیون ایرانی یارانه ۱۲۰ هزارتومانی به صورت ماهانه اخذ کنند.طبق پیش بینی ها برای یک خانواده 4 نفره یارانه کالایی 240 هزار تومانی در نظر گرفته شده است.در ادامه به آخرین اخبار از یارانه کالایی می پردازیم.
در این گزارش به بررسی دو راهکار دولت برای جبران ارز ترجیحی یعنی یارانه نقدی و یارانه کالایی پرداخته ایم.
نکته حائز اهمیت این است که هر سیاست اقتصادی، دارای فواید و ضرر‌هایی است. از همین رو لازم هست تا به هنگام اتخاذ تصمیم و کاهش تبعات آن، توجه جدی به مضرات راهکار‌ها صورت بگیرد. طبیعی است که سیاست‌های جایگزین باید حرکت از وضع موجود به وضعیت مطلوبتری را ایجاد کنند وگرنه عملا سیاستی شکست خورده اند.
میرزائی گفت: در مورد یارانه نقدی، تجربه تاریخی نشان می دهد که در اقتصاد ایران و به طور کلی اقتصاد‌های همراه با تورم مزمن و دو رقمی، اعطای این نوع یارانه در نهایت به ضرر اقشار محروم و متوسط تمام می شود. هرچند که ممکن است به صورت مقطعی و کوتاه مدت، اندکی بهبود ایجاد کند، اما بعد از گذشت زمان، به علت بروز تورم، ارزش ریالی یارانه تخصیصی کاهش پیدا کرده و دولت‌ها اقدامی در راستای افزایش ریالی یارانه و حقظ قدرت خرید مردم انجام نمی دهند. به عنوان مثال، یارانه ۴۵۵۰۰ تومانی در برهه‌ای از زمان، معادل با خرید چند کیلو مرغ بود، اما امروز با این رقم، ۱.۵ کیلو مرغ هم به سختی می توان خرید. لذا از منظر پرداخت یارانه نقدی، تقریبا می توان گفت که گزینه نامناسبی است.
به گفته او، اعطای یارانه کالایی شاید از برخی جهات، نسبت به یارانه نقدی بهتر باشد، اما دارای معایب جدی است. در اعطای این نوع یارانه، اولا مقدار مشخص نیست که مقدار سهمیه تخصیص داده شده به افراد، مکفی است یا خیر. ثانیا بازه زمانی مورد حمایت نیز مشخص نیست. به عنوان یک تجربه تاریخی، در یک زمانی به توزیع کوپن اقدام می شد، اما رفته رفته این نوع توزیع کاهش پیدا کرد و حذف شد. لذا در این مورد هم مجددا تصمیمی به زیان معیشت مردم اتخاذ می شود. ثالثا این روش، در بسیاری از موارد منجر به تشکیل صف خواهد شد و هنوز معلوم نیست که مکانیسم توزیع در مورد یارانه کالایی به چه نحو خواهد بود.
میرزائی گفت: ایران، کشوری غنی و مملو از استعداد‌های انسانی و غیرانسانی است. سرمایه‌های عظیم، منابع طبیعی ارزشمند از جمله مولفه‌هایی هستند که نشان می دهند ایران، دارای پتانسیل فراوانی برای رشد و پیشرفت است. با توجه به این پتانسیل ها، ایران به طور بالقوه شرایط لازم برای قرارگیری در زمره اقتصاد‌های بزرگ و همراه با رفاه عادلانه برای اقشار مختلف مردم را دارد.
او گفت: تا زمانی که مسائل اصلی کشور در حوزۀ نظام ارزی و نظام بانکی حل و فصل نشود، اتخاذ این قبیل سیاست‌ها در نهایت به ضرر عمده اقشار مردم تمام می شود. اقتصاد کشور هم اکنون با فقدان نظام جامع ارزی مواجه است؛ به نحوی که با جهش‌های مکرر ارزی ناشی از سفته بازی و رفتار‌های سودجویانه برخی صادرکنندگان و سفته بازان، هر سال شاهد بروز تورم شدید و کاهش توان معیشتی مردم هستیم. در چنین فضایی، صحبت کردن از پرداخت یارانه نقدی و کالایی چندان ثمربخش نیست و حتی پرداختن به ارز کالاهای اساسی، اولویت اصلی اقتصاد ایران نیست. در کنار نظام جامع ارزی، رسیدگی به بحث نظام بانکی نیز از اولویت جدی برخوردار است تا زمینه بروز تورم و کاهش قدرت خرید مردم، برچیده شود.
لازم است تا سیاست‌هایی اتخاذ شود که به صورت پایدار و مداوم، رشد رفاه عمومی را به همراه آورد، نه اینکه در نهایت به ضرر مردم و به نفع تعداد اندکی از فعالان اقتصادی تمام شود.
یارانه کالایی چیست؟
ازسوی‌دیگر یک فعال رسانه‌ای اصول‌گرا، نزدیک به قالیباف در توضیحاتی مبسوط از طرح رئیس مجلس شورای اسلامی دراین‌راستا رونمایی و تأکید کرده است: جمعاً سیصد همت (هزار میلیارد تومان) برای پرداخت یارانه بابت حذف ارز ترجیحی در نظر گرفته شده که هشتاد هزار میلیارد تومان آن برای بیمه‌ها، هشتاد هزار میلیارد تومان برای خرید تضمینی گندم و نان، و ۱۴۰ هزار میلیارد تومان دیگر نیز برای یارانه کالایی و سی هزار میلیارد تومان هم برای تأمین اجتماعی اختصاص دارد.
براساس اعلام علی قلهکی، یارانه کالایی در نظر گرفته‌شده برای بر با ۱۱۰ هزار میلیارد تومان است. بنا بر این اعلام، یارانه کالایی برای شصت میلیون نفر در نظر گرفته شده؛ البته این شصت میلیون نفر به دو دسته ۳۵ میلیون نفری و ۲۲ میلیون نفری تقسیم شده‌اند. دسته اول یعنی دسته ۳۵ میلیون نفری (دوازده میلیون نفر در فقر مطلق و ده میلیون نفر دیگر در فقرند) و ۲۵ میلیون نفری تقسیم شده است.
دراین‌راستا در قالب سیاستِ جبرانی اعطای کالا، یارانه نان و دارو برای ۸۵ میلیون نفر در نظر گرفته شده است. شش قلم کالا برای شصت میلیون نفر و یک قلم کالای اضافه برای ۲۲ میلیون نفر تخصیص می‌یابد و از این ۲۲ میلیون نفر دوازده میلیون نفر در فقر مطلق و ده میلیون نفر در فقر هستند. هفت قلم کالا اعم از مرغ (۱.۵ کیلو در ماه)، تخم‌مرغ (یک کیلو در ماه)، گوشت قرمز (۷۵۰ گرم)، شیر (سه کیلو)، پنیر (یک کیلو) و روغن (هشتصد گرم) در نظر گرفته شده است. برنج به میزان دو کیلو فقط به دهکِ آخرِ ۲۲ میلیونی که در فقر و فقر مطلق به‌سر می‌برند، تعلق می‌گیرد.
پرداخت یارانه 5۰۰ هزار تومانی به این افراد
اگر قرار باشد که یارانه نقدی ماهانه خانوارها سه برابر شود، یعنی یارانه هر فرزند در این خانوارها از ۴۵ هزار تومان به ۱۳۶ هزار تومان میرسد. با این حساب مجموع یارانه نقدی یک خانوار دارای سه فرزند به حدود ۵۰۰ هزار تومان میرسد.اما اگر قرار باشد یارانه معیشتی خانوارهای دارای سه فرزند و بیشتر شامل افزایش سه برابری شود، این یعنی یارانه ۲۰۵ هزار تومانی معیشتی باید سه برابر شود. در این صورت یارانه این خانوارها به ۶۰۰ هزار تومان میرسد.
افزایش سه برابری یارانه نقدی، بخشی از اجرای طرح جوانی جمعیت است که روز گذشته در شورای نگهبان تصویب شد. در این طرح موارد دیگری چون پرداخت زمین رایگان، افزایش یارانه ودیعه مسکن، تسهیلات مسکن و ثبت نام خودرو بدون قرعه‌کشی مطرح شده است.
بودجه و محاسبات مجلس شورای اسلامی دقایقی قبل با حضور در جمع خبرنگاران در خصوص دو فوریت لایحه توزیع عادلانه ارز ۴۲۰۰ تومانی، گفت: در بودجه سال ۱۴۰۰ مجلس تا ۸ میلیارد دلار به دولت اجازه داده بودیم که درآمد‌های ارزی حاصل از فروش نفت، میعانات و فرآورده‌ها را با قیمتی کمتر از قیمت ETS در اختیار واردکنندگان نهاده‌های دامی، دارو و گندم قرار دهد.
وی افزود: بر اساس گفته‌ها و آمار دولت این ۸ میلیارد دلار تمام شده و دولت در لایحه‌ای تقاضا کرده مجلس به دولت اجازه دهد ۴/۶ میلیارد دلار دیگر تا پایان سال با ارز ترجیحی به فروش برساند تا ارز دارو، تجهیزات پزشکی، گندم و نهاده‌های دامی را تامین کند.
زنگنه در ادامه بیان کرد: در قسمت دوم لایحه دولت، درخواست شده تا ۲۷ هزار میلیارد تومان به دولت مجوز دهیم که از محل‌های دیگر صرف اعطای یارانه به مردم کند. این یارانه بر اساس محاسبات انجام شده حدود صد هزار تومان است که برای دهک‌های پایین‌تر جامعه بالاتر است. بر این اساس این میزان به یارانه ۴۵ هزار تومانی پیشین اضافه می‌شود که پیشتر قانون مستقل داشته است. دولت معتقد است این ۴/۶ میلیارد دلار که به ۸ میلیارد پیشین اضافه می‌کند، امکان دارد مجبور شود برخی از کالاهای مشمول ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی را حذف کند.وی همچنین ابراز داشت: گندم و دارو قطعاً تا پایان سال مشمول ارز ۴ هزار و ۲۰۰ تومانی می‌شوند. در مورد نهاده‌های دامی هم دولت باید تصمیم بگیرد و اگر عرض آن‌ها را کم کند یا نرخش را افزایش دهد، دولت از محل این ۲۷ هزار میلیارد تومان یارانه نقدی به مردم کمک می‌کند تا بخشی از بار هزینه‌ای را جبران کند.
زنگنه تصریح کرد: نظر مجلس این است که در مورد ۲۷ هزار میلیارد تومان نیاز به مصوبه پارلمان ندارد و دولت بر اساس قانون بودجه تا ۱۰ درصد می‌تواند محل هزینه‌ها را تغییر دهد. البته در بخش اول به دولت دستور دادیم در قانون بودجه که ارز را به قیمت ETS به فروش برساند.
پیگیری‌ها نشان می‌دهد که احتمالا از هفته آینده یارانه‌ها افزایش می‌یابد و در واقع قرار است این افزایش همزمان با پرداخت یارانه معیشتی بنزین در پایان هفته آینده انجام شود.
براساس زمان‌بندی که از دی ماه سال ۹۸ رعایت شده، دولت در روز دهم هر ماه باید یارانه معیشتی بنزین و در روز بیستم یارانه نقدی را واریز کند. تا اواسط هفته قبل پیش‌بینی‌ها برای پرداخت یارانه در دی ماه طبق زمان‌بندی ذکر شده بود، اما صحبت‌های معاون اقتصادی رئیس‌جمهور کمی معادلات را عوض کرد، چرا که خبر از افزایش یارانه‌ها می‌دهد.
محسن رضایی گفت که قرار است در دی ماه یارانه‌ها دو برابر شود. به گفته او یک خانواده چهار نفره در این ماه حدود ۸۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کند که بخشی از آن به صورت نقدی و بخشی دیگر به صورت بن کارت خرید کالا پرداخت می‌شود.
در پایان هفته آینده دولت باید یارانه معیشتی بنزین را واریز کند، پیگیری‌ها نشان می‌دهد که قرار است تغییر یارانه‌ها همزمان با پرداخت یارانه معیشتی بنزین صورت بگیرد.
گفته می‌شود مبنای دو برابر شدن یارانه‌ها، یارانه معیشتی بنزین است، چرا که براساس برنامه دولت قرار است یارانه ۶۰ میلیون نفر افزایش یابد که همان مشمولان یارانه بنزین هستند. همچنین در گزارشی نیز آمده که به ۳۰ میلیون نفر یارانه ۹۰ هزار تومانی و ۳۰ میلیون نفر دیگر یارانه ۱۲۶ هزار تومانی دریافت می‌کنند./گسترش نیوز
براساس زمان‌بندی که از دی ماه سال ۹۸ رعایت شده، دولت در روز دهم هر ماه باید یارانه معیشتی بنزین و در روز بیستم یارانه نقدی را واریز کند. تا اواسط هفته قبل پیش‌بینی‌ها برای پرداخت یارانه در دی ماه طبق زمان‌بندی ذکر شده بود، اما صحبت‌های معاون اقتصادی رئیس‌جمهور کمی معادلات را عوض کرد، چرا که خبر از افزایش یارانه‌ها می‌دهد.
محسن رضایی گفت که قرار است در دی ماه یارانه‌ها دو برابر شود. به گفته او یک خانواده چهار نفره در این ماه حدود ۸۰۰ هزار تومان یارانه دریافت می‌کند که بخشی از آن به صورت نقدی و بخشی دیگر به صورت بن کارت خرید کالا پرداخت می‌شود.
گفته می‌شود مبنای دو برابر شدن یارانه‌ها، یارانه معیشتی بنزین است، چرا که براساس برنامه دولت قرار است یارانه ۶۰ میلیون نفر افزایش یابد که همان مشمولان یارانه بنزین هستند. همچنین در گزارشی نیز آمده که به ۳۰ میلیون نفر یارانه ۹۰ هزار تومانی و ۳۰ میلیون نفر دیگر یارانه ۱۲۶ هزار تومانی دریافت می‌کنند./گسترش نیوز
اعطای یارانه کالایی کلید خورد
رئیس بنیاد مستضعفان از آغاز توزیع یک میلیون و ۲۵۰ هزار بسته معیشتی بنیاد مستضعفان به ارزش ۴۵۰ میلیارد تومان میان خانواده‌های محروم کشور خبر داد.
سید پرویز فتاح صبح امروز با حضور در انباری در جنوب تهران به عنوان محل دپوی ده‌ها هزار بسته غذایی، با اعلام خبر آغاز توزیع یک میلیون و ۲۵۰ هزار بسته معیشتی در تشریح جزئیات توزیع این بسته‌ها اظهار کرد: طبق سنت همه ساله و با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب و همچنین شرایط اقتصادی کشور و گرانی که فشار بر طبقات ضعیف جامعه را بیشتر کرده، بنیاد مستضعفان با هماهنگی سایر نهادها، در این مرحله توزیع یک میلیون و ۲۵۰ هزار بسته معیشتی را همزمان با نزدیک شدن به ایام سال نو، آغاز کرد.
رئیس بنیاد مستضعفان با بیان اینکه این بنیاد در این مرحله ۴۵۰ میلیارد تومان را برای تهیه و توزیع این بسته‌های معیشتی اختصاص داده، افزود: در این مرحله ۱۰ هزار تن برنج، ۳ هزار تن مرغ منجمد، ۱۶۰۰ تن روغن و ۱۷۰۰ تن ماکارونی خریداری شده و میان خانواده‌های نیازمند توزیع می‌شود.
به گفته فتاح هر بسته معیشتی شامل ۱۰ کیلو برنج، ۳ کیلو مرغ، ۳ بسته ماکارونی و ۲ بطری روغن مایع است.
فتاح با بیان اینکه بخشی از این کمک معیشتی بنیاد به صورت نقدی به حساب مددجویان کمیته امداد واریز شده است ادامه داد: این کمک معیشتی برای ۲۵۰ هزار خانواده مددجوی کمیته امداد در تهران، البرز، قم و برخی نقاط هدف بنیاد در قالب کمک نقدی ۵۰۰ هزار تومانی به حساب سرپرستان خانوار واریز شده است.
رئیس بنیاد مستضعفان ارزش هریک از بسته‌های معیشتی را بیش از ۵۰۰ هزار تومان اعلام کرد و گفت: در این مرحله، ۴۰ منطقه هدف محرومیت‌زدایی بنیاد مستضعفان، نقاط محروم مرزی، جزایر و همچنین حاشیه‌نشینان و محرومان استان‌های تهران، البرز و شهر مشهد در اولویت توزیع قرار دارند.
به گزارش روابط عمومی بنیاد مستضعفان، به گفته فتاح، تا امروز ۴۰۰ هزار بسته از این بسته‌های معیشتی توزیع شده و مابقی تا ابتدای ماه مبارک رمضان میان خانواده‌های نیازمند هدف توزیع خواهد شد./ ایسنا
زمان واریز یارانه نقدی 550 هزارتومانی
یارانه از زمان ریاست جمهوری احمدی نژاد پرداخت می شود. یارانه قرار بود به دهک های پایین جامعه پرداخت می شود. یارانه هر ماه به حساب سرپرستان خانواده واریز می شود. رئیسی درباره افزایش مبلغ یارانه وعده های جدی داده بود ولی از توان بودجه خارج است.
بر اساس آخرین جریان تجاری ایران، با حذف ارز ترجیحی تامین ارز حدود ۸۷ درصد کالاهای اساسی وارداتی از نرخ ۴۲۰۰ تومان به نرخ نیمایی نزدیک خواهد شد؛ این میزان می‌تواند در سال آینده تغییر داشته باشد.
آخرین یارانه نقدی سال 1400 واریز شد. بیش از 20 میلیون نفر این ماه آخرین یارانه نقدی خود را دریافت کردند. نرخ جدید یارانه نقدی به زودی اعلام خواهد شد. افزایش صددرصدی یارانه نقدی دهک های پایین. از امسال یارانه نقدی هدفمند خواهد شد.
مجلس اختیار حذف ارز ترجیحی در سال آینده را به دولت داده است و با توجه به اصراری که دولت در ماه‌های گذشته در این رابطه داشته، بعید نیست به زودی و در اوایل سال جدید حذف تدریجی آغاز شود. این تغییر در حالی رخ خواهد داد که هفت قلم کالای اساسی وارداتی با ارز ۴۲۰۰ تومانی در بین حدود ۲۵ گروه کالایی، حجم قابل توجهی از حجم و ارزش را به خود اختصاص داده‌اند.
ورود ۸۷ درصد واردات کالای اساسی با نرخ ۴۲۰۰
آمار گمرک ایران نشان می‌دهد که در ۱۱ ماهه امسال ۱۷.۵ میلیارد دلار کالای اساسی به وزن ۲۷.۶ میلیون تن وارد شده که از این میزان ۱۳.۶ میلیارد دلار به وزن ۲۴ میلیون تن با ارز ترجیحی وارد شده است. بر این اساس ۷۷.۷ درصد ارزش واردات کالاهای اساسی مربوط به ارز ۴۲۰۰ تومانی بوده است و حدود ۸۷ درصد وزن این کالاها را نیز در بر می‌گیرد.
فقط ۱۳.۷ درصد کالاهای اساسی با ارز نیمایی وارد می‌شود
اما در مقابل، تامین ارز واردات کالاهای اساسی از سامانه نیما قابل توجه نیست؛ به طوری که در این دوره ۱۱ ماهه، ۳.۵ میلیون تن به ارزش ۳.۸ میلیارد دلار با ارز نیمایی وارد شده است که نشان می‌دهد از مجموع واردات کالای اساسی ۲۱.۷ درصد از نظر ارزش و ۱۳.۷ درصد وزن را به خود اختصاص داده است.
حذف ارز ترجیحی موجب می‌شود که هزینه واردات کالاهای اساسی از نرخ ۴۲۰۰ تومانی به نرخی نزدیک به بازار نزدیک شود که رشد چند برابری خواهد داشت؛ بر این اساس به استناد واردات امسال تاکنون، می‌توان گفت که بیش از ۷۷ درصد از نظر ارزش و یا ۸۷ درصد از نظر وزنی، واردات این اقلام با رشد حدود چند برابری هزینه ارز مواجه خواهد شد.
هزینه‌های گمرکی، کالاهای اساسی را بی‌نصیب نگذاشت
در کنار حذف ارز ترجیحی، مصوبه مجلس در مورد حذف نرخ ۴۲۰۰ به عنوان مبنای محاسبه ارزش گمرکی کالاهای وارداتی نیز مطرح است که برای سال آینده برای تمامی کالاها اعم از اساسی و غیر اساسی، نرخ سامانه معاملات الکترونیک (ای‌تی‌اس) با نرخی نزدیک به بازار مبنا است که هزینه واردات را نیز افزایش خواهد داد.
این در حالی است که برای کالاهای اساسی، حقوق گمرکی از چهار به یک درصد کاهش داشته ولی برای سایر کالاها از جمله اقلام مرتبط با تولید چهار درصد خواهد بود، در حالی که در بودجه امسال مصوب شده بود برای سایر کالاها به دو درصد کاهش یابد.
مسایل دیگری هم مطرح است
به هر ترتیب با مجموعه این تغییرات، افزایش هزینه کالاها و تاثیر پذیری از این چرخش نرخ ارز اتفاق خواهد افتاد و بنابر اعلام سازمان برنامه و بودجه به طور متوسط تورم کل را تا هفت درصد افزایش خواهد داد. گندم، جو، ذرت، کنجاله سویا، روغن، دانه های روغنی و همچنین بخشی از دارو و تجهیزات پزشکی اقلام وارداتی با ارز ترجیحی است که هر یک به دلیل ارتباط مستقیم و یا غیر مستقیم با اقلام خوراکی و درمانی از اهمیت قابل توجهی برخوردار است و سبد هزینه خانوار را دستخوش تغییر می کند.
در این رابطه باید رشد قیمت جهانی اقلام وارداتی اساسی و افزایش حجم آن به ویژه کالاهای مشمول ارز ترجیحی نیز مورد توجه قرار گیرد که احتمالا در سال بعد نیز ادامه داشته باشد، از سویی سازوکار فروش ارز دولت به نرخی غیر از نرخ ثابت ۴۲۰۰ تومان و بر مبنای سامانه ای‌تی‌اس است که می‌تواند دستخوش تغییر شود.
نحوه مدیریت آثار ناشی از حذف ارز ترجیحی و حداقل آسیب معیشت مردم به ویژه دهک‌های پایین از اهم جریان حذف ارز ترجیحی است ولی تنها برنامه اعلامی دولت تاکنون پرداخت یارانه ۹۰ تا ۱۲۰ هزار تومانی بوده و فعلا واکنشی به پیشنهاد مجلس در مورد ارائه کالابرگ نداشته است.
مشمولان یارانه جدید چه کسانی هستند؟
براساس این قانون، خانواده‌هایی که حداقل سه فرزند دارند و فرزندانشان نیز هنوز تحت تکلف هستند، یارانه ۳برابری دریافت می‌کنند؛ اما نه همه خانواده‌ها؛ وزارت رفاه موظف شده تا خانوارهای کشور را دهک‌بندی کند و به ۴دهک ابتدایی، یارانه ۳برابری دهد؛ البته حتی مشخص نیست این دهک‌بندی بر چه اساس انجام خواهد گرفت؟ قطعا با انجام این دهک‌بندی، وضع معیشتی دهک‌های اول تا چهارم بهبود خواهد یافت و دهک‌های پنجم و… به دهک‌های پایین‌تر راه می‌یابند؛ در هر حال اگر منظور از این یارانه، یارانه نقدی باشد، خانواده‌هایی که در لیست ۴دهک اول وزارت رفاه قرار می‌گیرند، مشمول یارانه ۳برابری خواهند شد که مبلغ آن حدود ۶۸۲هزار تومان می‌شود./ منبع: مکتوب نامه
source