در تاریخ 27 اسفند 1403، شورای ایکائو در خصوص شکایت bốn کشور شامل کانادا، سوئد، اوکراین و انگلستان علیه جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با حادثه هواپیمای اوکراینی، اعلام کرد که صلاحیت رسیدگی شکلی را دارد. در پاسخ به این ادعا، مرکز امور حقوقی بینالمللی معاونت حقوقی ریاست جمهوری اسلامی ایران در اطلاعیهای به چند نکته اشاره کرد.
اولین نکته این است که دولت جمهوری اسلامی ایران تاکنون هویت و خاطره جانباختگان هواپیمای PS752 را گرامی داشته و خود را داغدار این سانحه میداند. همچنین در خصوص طرح موضوع در شورای ایکائو، یادآور میشود که دولتهای فوق با نادیده گرفتن حسن نیت و شفافیت دولت ایران در تعقیب و اثبات مرتکبین این حادثه، این موضوع را نزد شورا مطرح نمودند. این در حالی است که دولت ایران از همان روزهای نخستین، گزارش فنی مربوطه را تنظیم و با مشارکت کارشناسان سایر کشورها، این گزارش را به همه کشورهای ذیربط و سازمان بینالمللی هوانوردی ارائه کرده است.
دومین نکته این است که به دلیل عدم رعایت پیششرط مذاکره قبل از ارجاع اختلاف به شورای ایکائو، دولت ایران نسبت به صلاحیت شورا و مسموع نبودن دادخواست متقاضی اعتراض کرد و از شورا خواست که دادخواست چهار کشور را رد کند. این تصمیم شورا صرفاً محدود به مرحله اعتراضات مقدماتی بوده و به معنای اعلام امکان بررسی موضوع در این شورا نبوده است.
سومین نکته این است که احراز صلاحیت شورا به معنای اثبات نقض کنوانسیون شیکاگو از سوی ایران نیست، بلکه موضوع ادعای نقض کنوانسیون شیکاگو در مرحله رسیدگی ماهوی است که باید توسط شورا انجام شود. در این مرحله، مرکز امور حقوقی بینالمللی معاونت حقوقی در جهت دفاع از حقوق دولت ایران تمام امکانات حقوقی بینالمللی را به کار خواهد برد.
یکی از پرسشهای مهم در ارتباط با این مورد این است که آیا این اقدام کشورهای چهارگانه و شورای ایکائو بدون توجه به حسن نیت و تعهدات ایران در خصوص حمل هواپیمای اوکراینی انجام شده است؟ آیا این اقدام میتواند منجر به تعریفی از عدم شمول قانون بینالمللی شود؟ آیا این اقدام میتواند توسط کشورهای دیگر در آینده استفاده شود؟
اخیراً، بازتابهای متعدد و گستردهای در خصوص اقدامات ایران و شورا در این مورد وجود داشته است. بخشی از این بازتابها با سوالات و نظریات انتقادی که روح این تاپیک را نشان میدهد، همراه بوده است.