مدیریت کانون‌های خارجی گرد و غبار زمان‌بر است؛ شاید تا ۲۰ سال

طوفان‌های ماسه و گرد و غبار یکی از عوامل موثر بر تخریب سرزمین و افزایش بیابان‌زایی همچنین آسیب به سلامت، رفاه و معیشت مردم،، جنگل‌زدایی، از بین رفتن تنوع زیستی و بهره وری زمین است. با توجه به تغییرات اقلیمی و تداوم خشکسالی، این طوفان‌ها می‌توانند مشکلاتی را برای کشورها ایجاد کنند. ایران در اقلیمی خشک و نیمه‌خشک واقع شده و در فصول مختلف با این پدیده مواجه است. گرد و غبار علاوه بر منشاء داخلی، منشاء خارجی نیز دارد بنابراین سازمان حفاظت محیط زیست دردولت سیزدهم دیپلماسی زیست‌محیطی را در دستور کار قرار داد و در این جهت نشست‌های دوجانبه و چند جانبه با کشورهای همسایه در زمینه گرد و غبار را برگزار کرد.

در ادامه تلاش‌های دیپلماتیک یک کنفرانس منطقه‌ای با حضور ۱۱ کشور منطقه و تعدادی دستگاه بین‌المللی و یک کنفرانس بین‌المللی با حضور حدود ۵۰ کشور و ۱۵ نهاد بین‌المللی برگزارشد. در بیانیه پایانی این دو کنفرانس به موضوعات مرتبط با ایجاد مرکز منطقه‌ای و یک صندوق برای پشتیبانی از اقدامات اجرایی منطقه‌ای و بین‌المللی، اجرایی شدن دو برنامه عمل زیر منطقه‌ای برای غرب، جنوب غرب و شرق و شمال شرق کشور اشاره کرد. با الهام گرفتن از این بیانیه‌ها، پیش‌نویس قطعنامه مقابله با طوفان‌های شن و گردوغبار تهیه و درششمین مجمع محیط زیست ملل متحد در نایروبی مطرح و با عنوان قطعنامه «مقابله با طوفان‌های ماسه و گرد و غبار» در مجمع عمومی سازمان ملل متحد با اجماع اعضا تصویب و روز ۱۲ جولای (۲۲ تیر) به عنوان روز جهانی مقابله با طوفان‌های گرد و غبار نامگذاری شد. 

با روی کار آمدن دولت چهاردهم، شینا انصاری به عنوان رییس سازمان حفاظت محیط زیست منصوب شد. او که در ایام انتخابات ریاست جمهوری به عنوان رییس کمیته محیط زیست مسعود پزشکیان فعالیت می‌کرد، گفته بود:  با توجه به افزایش طوفان‌های گرد و غبار در منطقه  و تاکید بیانیه زیست‌محیطی دولت چهاردهم بر تقویت دیپلماسی زیست‌محیطی به‌طور قطع تعاملات منطقه‌ای و جهانی برای کاهش مشکل گرد و غبار مورد توجه دولت چهاردهم قرار خواهد گرفت. 

صدیقه ترابی که به تازگی به عنوان سرپرست معاونت محیط زیست انسانی انتخاب شده است، گفت: کشور ما هم از غرب و از طریق حوضه دجله و فرات و از شرق و از طریق حوضه رودخانه هیرمند دچار مشکل گرد و غبار است. مدیریت کانون‌های داخلی گرد و غبار به عهده خودمان است و تاکنون مطالعات و فعالیت‌های خیلی خوبی در این زمینه انجام شده است. خوشبختانه طرحش هم در معاونت محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست وجود دارد.

او ادامه دارد: لازم است تعامل خیلی خوبی با کشورهای همسایه برای مدیریت کانون‌های خارجی گرد و غبار داشته باشیم. این گرد و غبار نه فقط کشور ما بلکه کشور همسایه را هم آزار می‌دهد. در دجله، فرات و هیرمند این مساله وابسته به مشکلات آب است. در این شرایط باید به سمت تدوین برنامه مشترک برویم. کار آسانی نیست و مذاکرات بین المللی خیلی دیر به نتیجه می‌رسد اما لازم است در این زمینه اقدام کنیم. این کار در حوضه‌های آبریز مشترک شاید گاهی اوقات ۲۰ سال طول بکشد.

سرپرست معاونت محیط زیست انسانی اضافه کرد: از وقتی کار مشترک شروع و تا وقتی که اولین نتایج حاصل می‌شود، ۲۰ سال زمان نیاز است تا اعتمادسازی، مشارکت، رد و بدل اطلاعات و عبور از چالش‌ها انجام شود. بعد از این مدت زمان تازه باید شاهد کاهش پیامدها باشیم. اگر همین امروز هم شروع کنیم، دیر است. البته قبلا هم کارهای خیلی زیادی انجام شده است اما در بحث موضوعات بین المللی اصلا کار راحتی نخواهیم داشت.

او درباره برنامه معاونت انسانی محیط زیست در دولت چهاردهم برای ساماندهی پسماند استان‌های شمالی گفت: همکاران کارهای خیلی خوبی در این زمینه انجام دادند و بسیاری از برنامه‌ها تدوین شده است. برنامه‌های اجرایی هم برایش دارند. خوشبختانه وزارت کشور هم اعلام کرده که اعتبارات خوبی را برای این کار می‌تواند تخصیص دهد و ما می‌توانیم پیگیری کنیم.

ترابی در پایان تاکید کرد: یکی از وظایف اصلی‌ام پیگیری این موضوع است تا به نتیجه برسد.