گسترش بریکس، سمفونی نظم نوین جهان چند قطبی

تحولات اخیر در گروه بریکس (BRICS) عاملی تعیین کننده در ژئوپلیتیک جهانی است. الحاق عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر، ایران و اتیوپی که همگی به طور رسمی از اول ژانویه ۲۰۲۴ به عضویت آن درآمده‌اند، نشان‌دهنده یک تغییر و حرکت به سوی نظم جهانی فراگیرتر و متنوع‌تر است. در حالی که برخی توسعه این گروه را صرفاً یک هیاهوی رسانه‌ای قلمداد می‌کنند، همگرایی اعضای آن در صحنه بزرگ جهانی به زودی بیش از پیش نمایان می‌شود. 

بریکس بیش از یک دهه پیش ظهور کرد و اعضای آن با آرمان‌های مشترک برای جهانی چند قطبی ادغام شدند. هدف اصلی این گروه که در ابتدا شامل کشور‌های برزیل، روسیه، هند، چین و بعداً آفریقای جنوبی بودند، معرفی بازار‌های نوظهوری بود که به دلیل تسلط قدرت‌های غربی شناخته نمی‌شدند. اکنون، با اضافه شدن پنج کشور دیگر (عربستان سعودی، امارات متحده عربی، مصر، ایران و اتیوپی)، این جمع در حال رشد است و فرهنگ، اقتصاد و منافع استراتژیک متنوع را تقویت می‌کند.

هدف اصلی از گسترش بریکس نظم جهانی عادلانه‌تر است که برای این نظم جهانی عادلانه‌تر به مشارکت فعال کشور‌هایی فراتر از قطب‌های سنتی قدرت نیاز دارد. کشور‌هایی که به تازگی به بریکس ملحق شده اند نه تنها قدرت اقتصادی، بلکه دیدگاه‌های متمایز و تجربیات ارزشمندی را به ارمغان می‌آورند.

منتقدان استدلال می‌کنند که توسعه بریکس ممکن است تنش‌های ژئوپلیتیک موجود را تشدید کند. با این حال، ماهیت بریکس حول همکاری، اجماع و احترام متقابل می‌چرخد – ارزش‌هایی که زیربنای یک تعامل سازنده هستند. بریکس با گسترش اعضای خود به دنبال ایجاد بستری برای گفتگو، فراتر رفتن از شکاف‌های تاریخی و تقویت تفاهم است.

روسیه که در حال حاضر ریاست بریکس برای سال ۲۰۲۴ را بر عهده دارد، بر «همکاری و فراگیر بودن» تاکید دارد. ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه بر توسعه این بلوک به ۱۰ کشور تاکید کرده و آن را «نشانه قدرت رو به رشد این بلوک» ذکر کرده است. پوتین، سیاست و امنیت، اقتصاد و امور مالی، و ارتباطات فرهنگی و بشردوستانه را سه حوزه کلیدی بیان کرد که اعضای بریکس در آن مشارکت خواهد داشت. این سه حوزه اصلی همچنین بخش‌های مختلفی مانند علم، فناوری، مراقبت‌های بهداشتی و حفاظت از محیط زیست را در بر می‌گیرد که نشان‌دهنده تعهد قوی به همکاری‌های چندوجهی است.

رئیس جمهور روسیه بر رعایت اصول اصلی بریکس شامل برابری حاکمیتی، احترام متقابل، چند قطبی بودن، و پیگیری سیستم‌های جهانی عادلانه تاکید کرد و آن‌ها را عامل اتحاد بین اعضا دانست. همچنین الحاق اعضای جدید با هدف حفظ سنت‌های تثبیت شده و در عین حال تقویت هماهنگی در بلوک انجام شد.

یکی از ابتکار‌های مهم بریکس ایجاد یک بخش جدید برای تعامل با حدود ۳۰ کشور علاقه‌مند بود. این حرکت استراتژیک با هدف گسترش دستور کار چند وجهی بریکس و تشویق مشارکت انجام شد.

 اهداف اصلی بریکس تا پایان سال ۲۰۲۴

هماهنگی سیاست خارجی و تلاش‌های مشترک برای رسیدگی به چالش‌های جهانی به عنوان اهداف اصلی بریکس ظاهر شد. اهداف پوتین در دوره ریاست بریکس، اجرای استراتژی مشارکت اقتصادی موسوم به بریکس ۲۰۲۵ و همکاری برای تضمین انرژی و امنیت غذایی و تقویت نقش بریکس در سیستم پولی بین‌المللی است و مسیر امیدوارکننده‌ای را برای اقدام یکپارچه در رسیدگی به مسائل مهمی مانند مراقبت‌های بهداشتی، تغییرات آب و هوا و توسعه پایدار ارائه می‌دهد.

در حالی که صدا‌های مخالف، مانند خروج آرژانتین، پیچیدگی‌های همسو کردن منافع ملی متنوع در یک ائتلاف را برجسته می‌کند، این تفاوت‌ها نباید روایت گسترده‌تر همگرایی و هدف مشترکی را که توسعه بریکس نشان می‌دهد تحت الشعاع قرار دهد.

در دنیایی که به دنبال یک کالیبراسیون (تنظیم) مجدد قدرت است، گسترش بریکس اقدامی ناسازگار نیست. بلکه سمفونی نظم جهانی چند قطبی را نشان می‌دهد. پذیرش دیدگاه‌های متنوع و تقویت مشارکت‌ها در سراسر قاره‌ها یک چالش نیست، بلکه یک ضرورت برای جامعه جهانی فراگیرتر و انعطاف‌پذیرتر است.

در عصری که با پیوند‌های متقابل تعریف می‌شود، گسترش بریکس ما را به سوی آینده‌ای هدایت می‌کند که در آن همکاری بر اختلاف پیروز می‌شود و وحدت بر تفرقه غالب می‌شود.