زانو یکی از مهمترین مفاصل بدن محسوب می‌شود، به خصوص برای ورزشکاران، چرا که این مفصل در فعالیت‌های ورزشی به دلیل ارتباط ضعیف استخوان‌های آن با یکدیگر بسیار آسیب‌پذیر است و آسیب های زانو نیز یکی از شایع ترین مشکلات در افراد است. مفصل زانو در مقابل نیرو‌های که از طرفین به آن وارد می‌شود و نیرویی که حرکت چرخش در آن تولید می‌کند بدون دفاع است. در این مطلب آسیب های زانو را به شما معرفی می‌کنیم.
آسیب ناشی از فشار
کمبود لایه‌های حمایت کننده در مفصل زانو آن را مستعد پذیرش صدمات ناشی از فشار می‌نماید. در فوتبال، بسکتبال و کشتی موقعیت‌های بسیاری ایجاد می‌شود که باعث فشردگی و کوبیدگی زانو می‌شود. نیرویی که بر اثر ضربه وارد می‌شود ممکن است منجر به پارگی پرده سینوویال و یا پرده ضریع شود.
آسیب ناشی از پیچیدگی
آسیب ناشی از پیچیدگی بر اثر چرخش غیر طبیعی زانو صورت می‌گیرد. در نتیجه چرخش غیر طبیعی در اندام‌های داخلی زانو، تغییر وضعیت ایجاد می‌شود. اغلب در حین فعالیت‌های مانند کشتی، فوتبال، بسکتبال و اسکی، موقعیت‌های بسیاری ایجاد می‌شود که زانوی ورزشکار را در معرض صدمات ناشی از پیچیدگی قرار می‌دهد. در چنین موقعیت‌های پا در یک جهت ثابت می‌شود و بدن در جهت مخالف حرکت می‌کند.
کبودی عضلات زانو
ضربه مستقیم و شدید وارد بر عضلاتی که از مفصل زانو عبور می‌کنند شرایط بسیار دشواری را برای ورزشکار ایجاد می‌کند. یکی از عضلاتی که بیشتر در معرض کبودی قرار دارد، عضله پهن داخلی از گروه عضلات چهار سر ران است. کبودی این عضله دارای تمام علائم اسپرین مفصل زانو می‌باشد که عبارتند از: درد شدید، فقدان حرکت و تورم. تورم و تغییر رنگ به دلیل پارگی بافت عضلانی و رگ‌های خونی است. چنانچه اقدامات اولیه برای درمان صورت گیرد مانند کمپرس سرد، بعد از ۲۴ ساعت مجددا” می‌توان از زانو استفاده کرد. البته زمان برگشت به تمرین بستگی به شدت آسیب دارد.
کبودی کپسول مفصلی
کبودی کپسول مفصلی اغلب با کبودی عضلات و پرده ضریع همراه است. نیرویی که منجر به آسیب زانو می‌شود اگر به بافت کپسول مفصلی وارد شود ممکن است باعث پارگی مویرگ‌ها شود و در ضمن تحریک پرده سینوویال را نیز باعث می‌شود و در نتیجه مایعات به داخل حفره سینوویال و فضای اطراف مفصل زانو نفوذ خواهند کرد. نفوذ مایعات در این حرفه و فضای اطراف مفصل بسیار آهسته صورت می‌گیرد به طوری که این امر محسوس نمی‌باشد. در این وضعیت باید از ادامه فعالیت تا بهبودی خودداری کرد چرا که موجب خون ریزی در آن ناحیه می‌شود. اگر مفصلی مکررا «دچار خونریزی شود احتمالا» آن مفصل گرفتار التهاب مزمن پرده سینوویال نیز خواهد شد.
در رفتگی زانو
در رفتگی زانو بر اثر جابه جایی استخوان‌های زانو اتفاق میفتد و شامل علائمی مانند: تورم، تغییر شکل مفصل زانو، کاهش دامنه حرکت و درد هنگام حرکت دادن زانو. در طی در رفتگی زانو استخوان‌های زانو از جای خود خارج می‌شوند که ممکن است بر اثر برخی از سوانح و حوادث مانند تصادف، افتادن از مکانی بلند و آسیب‌های ورزشی رخ دهد.
التهاب کیسه زلالی اطراف زانو
یکی دیگر از آسیب های زانو مربوط به کیسه زلالی است. در اطراف زانو تعدادی کیسه زلالی وجود دارد. کیسه‌های سینوویال که می‌توانند تولید مایع کنند. هر یک از این کیسه‌ها ممکن است صدمه ببینند و موجب التهاب شوند. برای استخوانی مانند کشکک آسیب‌های کیسه جلویی شایع است. پس از ورود ضربه به این ناحیه ممکن است خون ریزی داخلی اتفاق بیافتد و باعث التهاب کیسه زلالی یا خون ریزی در کیسه زلالی شود. همچنین حرکت تکراری و فشار می‌تواند التهاب حاد یا مزمن کیسه‌های زلالی را باعث شود. سایر کیسه‌های زلالی اطراف زانو ممکن است به همین شکل آسیب ببینند اما احتمال آن خیلی کمتر است.
علائم و تشخیص
- درد پایدار در ناحیه‌ای که کیسه زلالی در آن قرار دارد. این درد بیشتر در مواقع اعمال فشار بر مفصل زانو ظاهر می‌شود.
- حساسیت و تورم روی کیسه‌های زلالی.
- برخی اوقات پوست روی کیسه‌های زلالی داغ و قرمز می‌شود.
- هنگام وارد آمدن فشار بر کیسه زلالی مقاومتی اسفنج گونه مشاهده می‌شود که نشانگر تجمع مایع است.
آسیب رباط‌ها
شاید بتوان گفتن یکی از بدتری آسیب های زانو آسیب به رباط ها باشد. از آنجا که آسیب‌های رباط مفصل زانو باعث اختلال در پایداری غیر فعال زانو می‌شود، باید به عنوان خطر بالقوه تحت درمان قرار گیرد. آسیب‌های رباط مانند منیسک شایع بوده و عمدتا” ورزشکاران رشته‌های دارای برخورد مانند فوتبال، هندبال، بسکتبال را در بر می‌گیرد. آسیب‌های رباط در مفصل زانو ناشی از برخورد با حریف در ورزش‌های دارای برخورد است اما این نوع آسیب می‌تواند بدون هیچ گونه تماس بدنی نیز به وجود آید، مانند چرخش و سایر حرکت‌های که فراتر از دامنه طبیعی حرکت است.
اکثرا” رباط دو طرفی درشت نی گرفتار اسپرین می‌شود. ضرباتی که بر جانب خارجی زانو وارد می‌آید ممکن است منجر به اسپرین رباط دو طرفی درشت نی شود. صدماتی که بر رباط دو طرفی درشت نی وارد می‌آید به مراتب شدیدتر از صدماتی است که بر رباط دو طرفی نازک نی وارد می‌آید زیرا بین کپسول مفصلی و رباط مربوطه رابطه مستقیم وجود دارد.
اسپرین رباط‌های جانبی درشت نی و نازک نی دارای درجات گوناگون می‌باشد. شدت و یا درجات اسپرین این رباط‌ها با عواملی در ارتباط است ابن عوامل عبارتند از: موقعیت زانو، صدمه قبلی و قدرت عضلانی که از روی مفصل عبور می‌کنند. میزان نیرو و زاویه ضربه، ثابت بودن پا و شرایط سطح داخلی زمین بازی بر عکس اسپرین رباط دو طرفی درشت نی؛ اسپرین رباط دو طرفی نازک نی بر اثر ضرباتی ایجاد می‌شود که بر جانب داخلی زانو وارد می‌آیند
نشانه‌ها
کشیدگی شدید یا پارگی رباط جانبی داخلی زانو سبب احساس پارگی در سمت داخلی زانو می‌شود. همچنین بدنبال آن زانو ممکن است متورم و ناپایدار شود. عامل این آسیب اعمال فشار قوی به سمت خارج زانو است بطوری که زانو از خارج به داخل فشرده شود. دقیقاً برعکس این اعمال فشار (یعنی از داخل به خارج زانو) در آسیب رباط جانبی خارجی رخ می‌دهد. در هر دو حالت در محل اصابت ضربه به زانو کبودی و در سمت مقابل کشیدگی رباط یا پارگی آن رخ می‌دهد. ورزش‌های تماسی مثل فوتبال از مهمترین علل این آسیب محسوب می‌شوند.
ارزیابی
بعد از یک شرح حال سریع و معاینه فیزیکی توسط پزشک و انجام اقدامات اولیه حمایتی (سرما درمانی، فشار موضعی، بالا نگه داشتن و استراحت) معمولاً پزشک درخواست MRI برای بررسی وضعیت رباط می‌کند.
درمان
در موارد کشیدگی خفیف این دو رباط همان درمان حمایتی که اشاره شد کافی است. اما در موارد پارگی رباط جراحی بهترین پاسخ درمانی را خواهد داشت.
.png "شایع ترین انواع آسیب های زانو + علائم 6")
حتما بخوانید: دررفتگی و شکستگی کشکک
کشیدگی و پارگی رباط‌های صلیبی
رباط‌های صیلبی طوری طرح ریزی شده‌اند که استخوان درشت نی را روی استخوان ران ثابت می‌کنند. رباط متقاطع قدامی از جلو درشت نی شروع شده و به طرف عقب؛ خارج و بالا ادامه پیدا کرده به روی جنب داخل کندیل خارجی ران می‌نشیند. رباط متقاطع خلفی از قسمت عقب درشت نی شروع شده، به طرف بالا، جلو و داخل ادامه پیدا کرده به روی جانب خارجی کندیل داخلی استخوان می‌نشیند.
آسیب رباط صلیبی قدامی که از شایع‌ترین آسیب‌های ورزشی است اغلب در نتیجه ایست ناگهانی و اعمال فشار به جلو روی زانو ناشی از این ایست ناگهانی و نیز در پیچ خوردگی‌های زانو ایجاد می‌شود. رباط صلیبی خلفی قوی‌تر و محکم‌تر از رباط صلیبی قدامی است و کمتر دچار پارگی می‌شود. کشیدگی و پارگی‌های رباط صلیبی خلفی احتیاج به نیروی زیادی دارد مثل برخورد داشبورد ماشین به پائین زانو در هنگام تصادف رانندگی. بخاطر همین نیروی شدیدتر برای پارگی رباط صلیبی خلفی نسبت به نوع قدامی اغلب آسیب‌های رباطی همراه با آسیب منیسک هم همراه با آسیب رباط صلیبی خلفی وجود دارد.
نشانه‌ها
اگر رباط صلیبی قدامی پاره شود صدای «تق» در مفصل شنیده می‌شود. همچنین امکان دارد زانو ناپایدار شود و درد به قدری شدید باشد که فرد دچار تهوع و استفراغ شود. بدنبال این پارگی طی چند ساعت به علت خونریزی داخل مفصلی متورم و پر از خون خواهد شد.
درمان
برای آن‌ها که نیاز شدید و قوی به زانوها دارند مثل ورزشکاران حرفه‌ای درمان جراحی بهترین پیش آگهی را دارد ولی برای آن‌ها که استفاده شدید از زانو نمی‌کنند را می‌توان با آتل گیری و درمان غیر جراحی بهبود بخشید.
حتما بخوانید: تاندونیت چهار سر ران
پارگی‌های تاندونی
تاندون عضله چهار سر رانی می‌تواند دچار پارگی ناکامل یا پارگی کامل شود. پارگی تاندون چهار سر در بالای کشکک معمولاً در افراد ورزشکار بالای ۴۰ سال روی می‌دهد حال آنکه پارگی تاندون چهار سر در زیر کشکک معمولاً در افراد جوانی که سابقه التهاب تاندون این ناحیه یا تزریق کورتون به زانو دارند رخ می‌دهد.
نشانه‌ها
پارگی تاندون چهار سر رانی سبب درد( بخصوص در هنگام پرتاب پا یا بازکردن زانو (می شود. چنانچه پارگی کامل باشد فرد ورزشکار قادر نیست زانو را باز کند و ساق را جلو بیاورد.
درمان
پارگی جزئی را می‌توان با آتل گیری درمان کرد اما پارگی کامل نیاز به جراحی دارد.
آسیب منیسک
از دیگر آسیب های زانو ضایعه آسیب‌دیدگی منیسک زانو است که اغلب زمانی ایجاد می‌شود که زانو همزمان با چرخش تحت کشش هم قرار بگیرد و غضروف منیسک بین استخوان زانو و درشت‌نی تحت فشار قرار گرفته باشد. معمولا” منیسک داخلی بیشتر از منیسک خارجی آسیب می‌بیند البته باید دانست که مشاهده این ضایعه در بچه‌ها بسیار نادر می‌باشد.
علائم آسیب‌دیدگی منیسک
وقتی روی مفصل فشار وارد بیاید یا مفصل زانو بچرخد درد در مفصل (در قسمت طولی آن) ایجاد می‌شود. چنانچه حرکت‌های بخصوصی باعث بروز درد ناگهانی شود ادامه این حرکات ممکن است به التهاب زانو اضافه کند، در پاره‌ای از موارد زانو قفل می‌کند که نشانه متلاشی شدن منیسک بر اثر فشار وارد آمده روی آن می‌باشد. در مواردی دیگر منطقه‌ای از زانو به نظر حساس می‌آید که ناشی از بیرون‌زدگی مایع مفصل است (کیست منیسک). باید به این نکته هم توجه داشت که طولانی شدن زمان ناراحتی باعث کاهش حرکات عضله رانی و در نتیجه تضعیف آن‌ها خواهد شد.
حتما بخوانید: آسیب های منیسک زانو
درمان موارد حاد
درمان باید بلافاصله بعد از آسیب‌دیدگی شروع شود. هدف از درمان فوری به منظور جلوگیری از جراحات بیشتر می‌باشد و تا جایی که ممکن است از خونریزی بعدی جلوگیری به عمل می‌آید. درمان موثر باعث کاهش خونریزی، عدم تشکیل بافت ناشی از جوش خوردن زخم و جلوگیری از عوارض دیگر می‌شود که در صورت‌عدم جلوگیری به موقع این عوارض طبیعتا” می‌تواند باعث طولانی‌تر شدن دوره بازتوانی و یا حتی منجر به ناتوانی گردد.
دیگر آسیب های زانو
در خصوص سایر آسیب های زانو مانند، آسیب منیسک به طور کامل، تاندونیت کشکک، شکستگی و دررفتگی کششک هر کدام در یک مطلب جداگانه بحث شده است. شما می‌توانید برای مشاهده مطالب آن به لینک‌های زیر مراجعه کنید.
تهیه و تدوین : elmevarzesh.com
منابع:آسیب شناسی ورزشی حمید خداد، آسیب های ورزشی ، دکتر رضا قراخانلو،حسن دانشمندی، محمد حسین علیزاده
source