تغییر کاربری گروسی؟

 رصد  اظهارات اخیر گروسی مدیر آژانس بین المللی، احتمال شکل گیری فصل جدیدی از روابط تهران – آژانس را قوت بخشیده است. گروسی در پسا دیدارش با عراقچی در نیویورک در مصاحبه ای گفته است: «ایران نشانه‌هایی از تمایل به ازسرگیری همکاری رانه تنها با آژانس بلکه با شرکای پیشین ما در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ از خود نشان داده است…اگر اوضاع به شکلی مثبت پیش برود، گفت‌وگوها با شرکای سابق دوباره از سرگرفته خواهد شد…آن‌ها قصد ندارند بازرسان را به فهرست بازگردانند، شاید این مسئله مورد بازنگری قرار گیرد….طی هفته‌های آینده به تهران خواهم رفت.» البته این اولین باری نیست که گروسی ابراز تمایل به حضور در تهران کرده و آن طور که در خبر ها آمده است،  پس از دیدار با عراقچی در نیویورک و اسلامی در اتریش تقریبا قطعی شده است. نکته مهم تر از حضور گروسی در آینده نزدیک در تهران، اشاره او به نسخه‌ای به‌روز شده از توافق سابق با ایران است.  اشاره‌ای که پیش از این عباس عراقچی هم در نخستین گفت‌وگوی خبری خود به آن اشاره کرده و گفته بود که توافق جدید، چارچوب جدید می‌خواهد. گروسی هم با یادآوری این که باید تلاش کنیم برنامه هسته‌ای ایران را دوباره در چارچوب توافق شده قرار دهیم؛ اما در نسخه‌ای به‌روز؛ گفته است: کاملاً واضح است که توافق قدیمی (برجام) باید به طور قابل توجهی به‌روز شود تا کارآمد باشد.این موضوع گفت و گویی است که ما قرار است داشته باشیم و من به زودی در تهران خواهم بود تا این کار را انجام دهم.

آقای گروسی، تهران، تهران 92 نیست! حواستان باشد​

یکی از مهم ترین موانع اجرای برجام دولت آمریکاست و خروج یک جانبه دونالد ترامپ از این توافق، تمام معادلات مربوط به آن را برهم زد و عملا به کما برد. به نظر می‌رسد گروسی با آگاهی از این موضوع تلاش می‌کند تا اطمینان خاطری درباره رفتار رئیس‌جمهور آینده آمریکا به دست آورد و به طرف ایرانی انتقال دهد. اظهارات پنج مهرماه وی درباره تمایل کامالا هریس نامزد دموکرات ریاست جمهوری آمریکا درباره آمادگی برای بازگشت به توافق هسته‌ای با ایران را می‌توان از این منظر ارزیابی کرد. «رافائل گروسی» در اظهاراتی به نقل از منابع خود گفته است که «براساس اطلاعاتی که دارم، در صورت پیروزی کامالا هریس در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در ماه نوامبر، او برای بازگشت به توافق هسته‌ای ایران آماده است اما اطلاعاتی درباره تصمیم دولت احتمالی جمهوری‌خواه ندارم. در صورت پیروزی جمهوری‌خواهان، آن‌ها خودشان موضع خود را اعلام خواهند کرد، اما با دولت هریس در ارتباط هستیم و آن‌ها خواستار بازگشت به نوعی توافق هسته‌ای هستند». البته که ترامپ پاره کننده برجام نیز در اظهارات اخیر خود اعلام کرده که پس از پیروزی بلافاصله با ایران وارد مذاکره می شود. در هر حال اما  گروسی بدعهدی‌هاو خُلف وعده‌های طرف آمریکایی  و اروپایی در جریان برجام را بهتر به یاد دارد و چه خوب است که از هم اکنون در کنار اشتیاقش برای احیای روابط تهران – آژانس پیش رایزنی های خود برای تضامین قابل قبول را آغاز کند.

اما نکته جالب توجه آن جاست که ترامپ هم از قافله عقب نمانده و در تازه ترین اظهارات خود  گفته مذاکره با ایران ضروری است و  درصورت پیروزی در سریع ترین زمان ممکن با ایرانی ها مذاکره خواهد کرد. اظهارات آقای پاره کننده برجام بی تردید انتخاباتی است و جز آن که نشان می دهد که دیوار تحریم ها، بن بستی برای ایران نداشته است، شاید پیام قابل تحلیل و اتکای دیگری را با خود به همراه نداشته باشد. با وجود این اما برخی از روی زودباوری چه اظهارات گروسی درباره هریس و چه اظهارات اخیر ترامپ را نشانه ای از تغییر منش واشنگتن در قبال تهران می دانند. تهران اما، تهران 92 نیست! کارنامه آمریکا پیش روی دولت چهاردهم است و کشورمان در پسا تحریم های ترامپ به حرکت خود ادامه داده و به همین دلیل در شرایط کنونی بدون هول و ولا با هر مذاکره ای برخورد می کند. پاسخ اخیر پزشکیان با همان ادبیات عامیانه در حاشیه سفرش به نیویورک و در پاسخ به یکی از ایرانی ها که از او خواست تا تلفن را بردارد و به بایدن زنگ بزند، گویای همه چیز است. او می گوید: «باور کنید این همان حرف هایی است که ما سال هاست می زنیم؛ آمریکا قابل مذاکره نیست و اصلا کشورهای جهان سوم را به حساب نمی آورد.» به زبان دیپلماتیک یعنی ایران مشکلی با گفت‌و‌گو ندارد اما آمریکا هیچ گاه پایبند گفت و گو نبوده و همواره تلاش دارد جمهوری اسلامی ایران را از بین ببرد. آمریکا هر زمان بخواهد بر اساس صداقت با ما صحبت کند ما مشکلی برای گفت‌وگو نداریم اما صداقتی در آمریکا نمی‌بینیم.در هر حال اما تمایل مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به حضور در ایران و سیگنال‌های ارسال شده از سوی وی برای آغازفصل تازه‌ای از روابط میان جمهوری اسلامی و این نهاد، نشانه‌های مثبتی از بازگشت منطق به دستور کار غرب است اما تجربه‌های پیشین احتیاط را شرط هرگونه رفتار عقلایی در این پرونده نشان می‌دهد.  تنها راه پیش روی گروسی در قبال کشورمان، تغییر کاربری وی از یک دلال سیاسی به مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواهد بود.در جریان سلسله مذاکرات هسته‌ای صورت گرفته در دولت شهید رئیسی نیز گروسی به دلیل اتکای محض به کاربری سیاسی خود (در زمین ترسیم شده از سوی واشنگتن و تروییکای اروپایی) تبدیل به بازیگری بازدارنده در مسیر احیای توافق سال 2015 میلادی شد. در چنین شرایطی تکرار بازی شکست‌خورده قبلی از سوی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قطعاً مناسبات تهران و آژانس را تحت تاثیر سوء خود قرار خواهد داد.اکنون گروسی باید میان رویکرد واقع‌بینانه، حقوقی و سازنده در تعامل با تهران یا استناد به رویکرد سیاسی و ابزاری از آژانس در تقابل با کشورمان، دست به انتخاب بزند. فرصت چندانی برای مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی در این خصوص باقی نمانده است.

خراسان